جینسینگ یکی از نام‌هایی است که در به‌ویژه در سال‌های اخیر، آوازه‌ای پیدا کرده است و ادعاهای زیادی پیرامون آن مطرح می‌شود، مثلا تاثیر جینسینگ برای لاغری و چاقی، نقش آن در افزایش تمرکز و سایر موارد. در این نوشته کوتاه بررسی می‌کنیم که از دیدگاه علمی و پژوهشی، جینسینگ چیست و چه خواصی دارد. بنابراین اگر به این موضوع علاقه‌مند هستید، ادامه این مقاله پالس را از دست ندهید.
جینسینگ چیست؟
جینسینگ گیاهی است با ریشه‌ای ارزشمند که قرن‌ها در طب سنتی شرق آسیا و آمریکای شمالی جایگاه ویژه‌ای داشته. امروزه هم در بسیاری از کشورها به‌عنوان یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی شناخته می‌شود، چرا که عده‌ای معتقد هستند که این گیاه، خواص زیادی برای سلامتی دارد که البته برخی از این موارد هم کاملا درست هستند.
جینسینگ چه خواصی دارد؟
کاربرد جینسینگ از گذشته تا امروز بسیار گسترده بوده، هرچند همه این فواید هنوز به شکل علمی قطعی تأیید نشده است. بااین‌حال، تجربه و برخی تحقیقات نشان داده‌اند که این گیاه می‌تواند در موارد زیر مؤثر باشد:
تقویت سیستم ایمنی
نتایج بعضی پژوهش‌ها حاکی از آن است که مصرف جینسینگ احتمال ابتلا به سرماخوردگی و شدت آن را کاهش می‌دهد، به‌خصوص نوعی از عصاره جینسینگ آمریکایی.
افزایش تمرکز ذهنی
شواهدی وجود دارد که مصرف جینسینگ می‌تواند برای مدت کوتاهی تمرکز و توانایی یادگیری را تقویت کند. در برخی آزمایش‌ها، این گیاه همراه با عصاره جینکو امتحان شده و اثرات جالبی بر حافظه و عملکرد ذهنی نشان داده است؛ هرچند هنوز نمی‌توان نتیجه قطعی گرفت.
رفع خستگی و افزایش انرژی
بسیاری از افراد از آن به‌عنوان محرک طبیعی برای رفع ضعف جسمی و ذهنی استفاده می‌کنند. مطالعات سال ۲۰۲۳ نیز نشان داد که ترکیبات گیاهی جینسینگ تا حدودی شدت خستگی را کاهش می‌دهند، به‌ویژه در کسانی که دچار خستگی مزمن هستند.
تأثیرات ضدالتهابی
برخی شواهد نشان می‌دهند که جینسینگ می‌تواند در کاهش التهاب بدن نقش داشته باشد. برای نمونه، در یک پژوهش انجام‌شده در سال ۲۰۲۰ مشخص شد ترکیبات فعال این گیاه، یعنی جینسنوزیدها، قادرند بخش‌هایی از سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهند و در نتیجه شدت التهاب را پایین بیاورند.
همچنین، یک بررسی جامع در سال ۲۰۱۹ که نتایج هفت مطالعه بالینی را کنار هم قرار داد، نشان داد مصرف مکمل‌های جینسینگ می‌تواند سطح بعضی شاخص‌های التهابی (مانند اینترلوکین-۶ و فاکتور نکروز تومور آلفا) را کاهش دهد. البته، در همان بررسی مشخص شد که بر برخی شاخص‌های دیگر مثل پروتئین واکنشی C تأثیر محسوسی ندارد.
کنترل قند خون
مطالعات تازه‌تر، از جمله یک تحقیق در سال ۲۰۲۰، بیان می‌کنند که ترکیبات فعال جینسینگ احتمالاً به کاهش قند خون و مدیریت دیابت کمک می‌کنند. این ترکیبات با تأثیرگذاری بر روند تجزیه و مصرف چربی‌ها و قندها در بدن، می‌توانند مقاومت به انسولین را کمتر کنند.
با این حال، هنوز برای نتیجه‌گیری قطعی زود است. نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد تا مشخص شود جینسینگ تا چه حد می‌تواند به‌عنوان درمان کمکی دیابت به کار رود و چه میزان مصرف آن واقعاً اثرگذار خواهد بود.
جینسینگ برای لاغری و چاقی
آیا جینسینگ برای لاغری و چاقی مفید است؟ در قسمت جینسینگ چیست و چه خواصی دارد، راجع‌به این موضوع صحبتی به میان نیاوردیم، چرا که صحبت درباره آن نیاز به تحقیق و تفکر بیشتری دارد.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که جینسینگ قرمز در طول ورزش می‌تواند به مصرف بهتر چربی و ذخیره‌سازی گلیکوژن کمک کند و در نتیجه استقامت بدنی را افزایش دهد و باعث چربی‌سوزی شود.
از سمت دیگر، ترکیبات فعال جینسینگ باعث کاهش اشتها شده، جلوی تشکیل چربی را می‌گیرند و سوخت‌وساز بدن را تقویت می‌کنند. هرچند بیشتر این نتایج بر اساس تحقیقات حیوانی است و شواهد انسانی هنوز محدودند. بنابراین تاثیر جینسینگ روی لاغری و چاقی هنوز به طور قطعی مشخص نشده است.
عوارض احتمالی
در بخش قبلی به این موضوع پرداختیم که جینسینگ چیست و چه خواصی دارد، حال وقت بررسی معایب و یا به بیان دقیق‌تر، عوارض احتمالی این ماده است. مصرف جینسینگ معمولاً مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند، اما در بعضی افراد می‌تواند منجر به:
- بی‌خوابی یا بی‌قراری
- سردرد و سرگیجه
- ناراحتی معده
- واکنش‌های پوستی یا آلرژیک
- تغییر در چرخه قاعدگی
برای پیشگیری از این موارد توصیه می‌شود که مصرف آن طولانی‌مدت نباشد (مثلاً بیشتر از چند هفته تا سه ماه). همچنین، استفاده آن در دوران بارداری، شیردهی و در کودکان پیشنهاد نمی‌شود.
میزان مصرف
آنچه که در بخش جینسینگ چیست و چه خواصی دارد آورده شد، ممکن است باعث شود که برخی دست به مصرف بی‌رویه و زیادتر از حد این ترکیب کنند، امری که می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش دهد.
دوز مشخص و یکسانی برای همه وجود ندارد، زیرا کیفیت و ترکیبات محصولات مختلف متفاوت است. اما بیشتر مطالعات پیشنهاد می‌کنند که روزانه حدود ۲۰۰ میلی‌گرم عصاره استاندارد جینسینگ پاناکس یا ۰٫۵ تا ۲ گرم ریشه خشک مصرف شود. در مکمل‌های کپسولی هم معمولاً دوز روزانه بین ۱۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌گرم متغیر است.
نکته مهم این است که جینسینگ را از شرکت‌های معتبر تهیه کنید؛ چون قیمت بالای آن باعث می‌شود برخی تولیدکنندگان سودجو محصول ناخالص یا کم‌کیفیت عرضه کنند.
تداخلات دارویی جینسینگ
این گیاه می‌تواند با داروهای مختلف تداخل داشته باشد. از جمله:
- داروهای قلبی مانند دیگوکسین
- داروهای ضددرد مثل مورفین
- رقیق‌کننده‌های خون (وارفارین، کلوپیدوگرل)
- داروهای دیابت و انسولین
- داروهای مدر مانند فوروزماید و تورسماید
- داروهای فشار خون (مانند وراپامیل یا نیفدیپین)
- برخی داروهای اعصاب (مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز)
- داروهای محرک مثل آدرال یا ریتالین
- داروهایی که روی سیستم ایمنی اثر دارند
به همین دلیل، پیش از شروع مصرف باید با پزشک مشورت شود.
جمع‌بندی
در مجموع، مصرف جینسینگ در دوزهای کم بی‌خطر به‌نظر می‌رسد و می‌تواند در برخی شرایط مفید باشد. بااین‌حال، پیش از خرید و مصرف هر نوع مکمل جینسینگ باید به برند و کیفیت محصول توجه شود و حتماً نظر پزشک پرسیده شود.
پرسش‌های رایج
بله، ولی برخی منابع توصیه می‌کنند پس از دو تا سه هفته مصرف، مدتی وقفه در نظر بگیرید.
این موضوع به هدف مصرف بستگی دارد. بعضی افراد گزارش داده‌اند که در کمتر از یک روز اثرات اولیه را احساس کرده‌اند.
خیر. جینسینگ فقط ممکن است به‌عنوان مکمل کمکی مفید باشد، اما به‌هیچ‌وجه نباید جایگزین داروهای اصلی تجویز‌شده توسط پزشک شود.
اغلب توصیه می‌شود صبح یا اوایل روز مصرف شود تا از احتمال بی‌خوابی در شب جلوگیری شود.
برخی شواهد نشان می‌دهد که جینسینگ می‌تواند استقامت و بازیابی انرژی پس از ورزش را بهبود دهد، هرچند تحقیقات قطعی در این زمینه محدود است.
منابع:
