اسپرولینا چیست؟ نامی که این روزها آن را زیاد می‌شنویم و از آن به عنوان ماده‌ای موثر و مفید برای حل انواع مشکلات یاد می‌شود. اما چه تعداد از این ادعا درست هستند؟ آیا تمامی ادعاهای مثبتی که پیرامون اسپیرولینا مطرح می‌شود، صحت دارند؟ یا آیا تمامی این ادعاها غلط هستند؟ در این نوشته نگاهی داریم به این موضوع که پودر اسپرولینا چیست و چه کاربردی به خصوص در حیطه لاغری و کاهش وزن دارد.
اسپرولینا چیست؟
ابتدا بیایید ببینیم اسپرولینا چیست و از کجا به دست می‌آید. اسپیرولینا (Spirulina) نوعی جلبک آبی-سبز است که در گروه سیانوباکترها قرار دارد و در بسیاری از فرهنگ‌ها قرن‌ها به عنوان خوراک استفاده شده است.
امروزه این ماده بیشتر به شکل پودر، قرص یا کپسول عرضه می‌شود و حتی در بعضی خوراکی‌ها مثل اسموتی‌های آماده، اسنک‌های انرژی‌زا یا حتی میان‌وعده‌هایی مثل ذرت بوداده هم به کار می‌رود.
اگر کمی در اینترنت جست‌وجو کنید، شرکت‌های زیادی را خواهید دید که درباره فواید احتمالی این جلبک تبلیغات می‌کنند.
ویژگی‌های رشد و ترکیبات
نکته جالب در مورد Spirulina این است که می‌تواند در شرایطی زندگی کند که برای بسیاری از موجودات زنده دیگر امکان‌پذیر نیست. معمولاً آن را در استخرهای مصنوعی یا دریاچه‌های طبیعی پرورش می‌دهند، سپس برداشت کرده و بعد از خشک‌کردن، به شکل پودر یا مکمل درمی‌آورند.
حدود ۶۰ درصد ترکیب خشک این جلبک را پروتئین تشکیل می‌دهد؛ به همین دلیل از نظر پروتئین حتی از بسیاری سبزیجات غنی‌تر است. علاوه بر آن، بتاکاروتن، مواد معدنی مختلف و یک نوع اسید چرب ضروری به نام گاما لینولنیک اسید هم در آن یافت می‌شود.
ترکیبات تغذیه‌ای
اگر بخواهیم بدانیم که خواص اسپرولینا چیست، ابتدا باید بدانیم که چه ترکیباتی را در خود جای داده است. بر اساس داده‌های وزارت کشاورزی آمریکا، تنها ۷ گرم (حدود یک قاشق غذاخوری) اسپیرولینای خشک حاوی حدود ۲۰ کالری انرژی، ۴ گرم پروتئین، کمتر از ۲ گرم کربوهیدرات و نیم گرم چربی است.
همین مقدار از اسپرولینا همچنین کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم و سدیم را به بدن می‌رساند. ویتامین C، ویتامین‌های گروه B، ویتامین A و ویتامین K هم در آن وجود دارد.
از دیگر ترکیبات ارزشمند Spirulina می‌توان به رنگدانه فیکوسیانین اشاره کرد. این ماده خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و می‌تواند به کاهش اثر رادیکال‌های آزاد کمک کند. رادیکال‌های آزاد موادی هستند که در اثر سوخت‌وساز بدن یا مصرف دخانیات و مواد ناسالم ایجاد می‌شوند و در صورت تجمع، می‌توانند باعث آسیب به سلول‌ها و افزایش احتمال برخی بیماری‌ها شوند.
اسپرولینا برای لاغری و کاهش وزن هم کاربرد دارد؟
در لاغری و کاهش وزن نقش اسپرولینا چیست؟ برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف منظم اسپیرولینا می‌تواند به کاهش وزن، پایین آوردن شاخص توده بدنی (BMI) و درصد چربی بدن کمک کند. این تأثیر بیشتر زمانی دیده شده که مقدار مصرف روزانه دست‌کم ۲ گرم باشد و دوره مصرف هم بیش از سه ماه ادامه یابد.
در این تحقیقات، اثر چشمگیری بر اندازه دور کمر دیده نشده، اما در گروه‌های خاصی مانند افراد مسن یا کسانی که اضافه‌وزن دارند، کاهش‌هایی گزارش شده است. در مجموع، اسپیرولینا می‌تواند به‌عنوان یک مکمل کمکی در برنامه‌های مدیریت وزن مورد استفاده قرار گیرد، ولی هنوز تحقیقات بیشتری لازم است.
میزان مجاز مصرف پودر اسپیرولینا چقدر است؟
بررسی‌های علمی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد مصرف روزانه ۳ تا ۱۰ گرم Spirulina برای بزرگسالان ایمن است. البته توصیه می‌شود مقدار درج‌شده روی برچسب محصول رعایت شود و در صورت نیاز، با پزشک مشورت گردد.
طرز استفاده از جلبک اسپرولینا چگونه است؟
روش استفاده از اسپرولینا چیست و چگونه است؟ این مکمل را می‌توان به شکل‌های مختلفی استفاده کرد که در ادامه ۳ نمونه از موارد رایج را نام می‌بریم:
- پودر اسپیرولینا: می‌توان آن را به هوموس یا پستو افزود. همچنین می‌توان روی پاپ‌کورن یا سالاد پاشید یا در توپ‌های انرژی‌زا و گرانولابارها مخلوط کرد. Spirulina طعمی خاکی و ماهی‌مانند دارد که ممکن است برای برخی ناخوشایند باشد.
- قرص‌های اسپیرولینا: اگر طعم Spirulina را نمی‌پسندید، می‌توانید از قرص یا کپسول استفاده کنید.
- افزودن به نوشیدنی‌ها: اسپیرولینا می‌تواند مواد مغذی هر اسموتی را افزایش دهد. همچنین می‌توان پودر آن را در آبمیوه هم زد؛ شیرینی آبمیوه تا حدی طعم را می‌پوشاند.
در پزشکی و تغذیه، کاربرد اسپرولینا چیست؟
اسپیرولینا سرشار از پروتئین و برخی مواد معدنی مهم است، اما باید توجه داشت که پروتئین آن کامل نیست، یعنی همه اسیدهای آمینه ضروری را ندارد؛ بنابراین نمی‌تواند تنها منبع پروتئین برای بدن باشد.
جالب است بدانید که این جلبک حتی به عنوان خوراک دام هم استفاده شده است و می‌تواند بخشی از نیاز پروتئینی حیوانات را تأمین کند، هرچند هضم آن نسبت به برخی خوراک‌های دیگر دشوارتر است.
در مورد مصرف انسانی، متخصصان تأکید می‌کنند که باید Spirulina از منبع معتبر تهیه شود، زیرا ممکن است در فرایند رشد یا برداشت به فلزات سنگین یا میکروب‌ها آلوده شود.
جمع‌بندی
در حالی که شرکت‌های سازنده مکمل‌های اسپیرولینا ادعاهای زیادی درباره آثار مثبت و فوق‌العاده این ترکیب مطرح می‌کنند، اما هنوز شواهد علمی کافی برای اثبات این ادعاها وجود ندارد. در واقع بهتر است به این نکته توجه کنیم در سال‌های اخیر تحقیقات معتبر و بی‌طرفانه اندکی روی این جلبک انجام شده است.
مانند بسیاری از مکمل‌های دیگر، این مکمل هم تحت نظارت سازمان غذا و داروی آمریکا یا همان FDA نیست؛ اما این به چه معناست؟ معنی این گفته این است که هیچ تضمینی وجود ندارد که محصول خریداری‌شده، کاملا سالم و عاری از آلودگی باشد. همچنین تضمینی وجود ندارد که مکمل خریداری‌شده، دقیقاً همان مقدار اسپیرولینای نوشته‌شده روی برچسب را داشته باشد.
با این حال، این را هم باید خاطرنشان کنیم که عوارض جانبی گزارش‌شده از این ترکیب در دوزهای توصیه‌شده بسیار اندک است. اما در افراد حساس و دارای بیماری‌های زمینه‌ای، ممکن است علائم بیماری‌های خودایمنی را تشدید کرده یا با فرآیند لخته شدن خون تداخل کند.
نکته مهم‌تر آنکه این جلبک می‌تواند به طور بالقوه حاوی یک اسیدآمینه مهم و حساس به نام فنیل‌آلانین باشد و بنابراین باید توسط افراد مبتلا به فنیل‌کتونوری (PKU) — اختلال متابولیکی که در آن بدن قادر به تجزیه فنیل‌آلانین نیست — اجتناب شود. در پایان، اگر از اسپیرولینا استفاده می‌کنید، حتماً پزشک خود را مطلع کنید، زیرا ممکن است این مکمل با داروهای دیگر شما تداخل داشته باشد.
پرسش‌های رایج
اسپیرولینا نوعی جلبک است که گاهی به برخی خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها مانند اسموتی، پاپ‌کورن و انرژی‌بار افزوده می‌شود.
این ترکیب کم‌کالری و پرپروتئین است؛ بنابراین می‌تواند به ایجاد احساس سیری و کاهش گرسنگی کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد ممکن است در کاهش وزن نقش داشته باشد.
به طور کلی مطالعات کافی درباره مصرف کودکان وجود ندارد. بهتر است پیش از مصرف، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود.
این جلبک علاوه بر پروتئین، ترکیباتی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی دارد که در پودرهای پروتئینی معمولی کمتر دیده می‌شود. با این حال پروتئین آن کامل نیست و نمی‌تواند جایگزین همه منابع پروتئینی شود.
افرادی که رژیم گیاه‌خواری یا وگان دارند، می‌توانند از این مکمل به عنوان منبعی برای دریافت بخشی از پروتئین و مواد معدنی استفاده کنند. همچنین ورزشکاران برای بهبود انرژی و ریکاوری گاهی سراغ آن می‌روند.
منابع:
